Παρασκευή 9 Ιουνίου 2017

Η διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων στο Δήμο Ηρακλείου Αττικής


Η αρχές διαχείρισης των απορριμμάτων από τους Δήμους σήμερα, καθορίζονται από το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων καθώς και από το Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων. Η διαχείριση των απορριμμάτων όμως έχει καθοριστεί ως αρμοδιότητα των Δήμων, εδώ και αρκετά χρόνια:

Στον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων     Ν. 3463/2006       αναφέρεται ότι:
Αρμοδιότητα του Δήμου είναι η καθαριότητα όλων των κοινόχρηστων χώρων, η αποκομιδή και διαχείριση των αποβλήτων, καθώς και η κατασκευή, συντήρηση και διαχείριση συστημάτων αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού.

Στο Πρόγραμμα Καλλικράτης        Ν. 3852/2010      αναφέρεται:
Αρμοδιότητα του Δήμου είναι η διαχείριση στερεών αποβλήτων, σε επίπεδο προσωρινής αποθήκευσης, μεταφόρτωσης, επεξεργασίας, ανακύκλωσης και εν γένει αξιοποίησης, διάθεσης, λειτουργίας σχετικών εγκαταστάσεων, κατασκευής μονάδων επεξεργασίας και αξιοποίησης, καθώς και υφιστάμενων χώρων εναπόθεσης.

Τα χαρακτηριστικά της διαχείρισης των απορριμμάτων από τους Δήμους σήμερα είναι;

  1. Απουσία πρακτικών πρόληψης, ελαχιστοποίησης, διαλογής στην πηγή, επαναχρησιμοποίησης,  ανακύκλωσης και κομποστοποίησης.
  2. Απουσία ουσιαστικής δημόσιας και κοινωνικής συμμετοχής και ελέγχου. 
  3. Απουσία ελέγχου επιμόλυνσης των ΑΣΑ από επικίνδυνα απόβλητα.
  4. Οι Δήμοι περιορίζονται στη συλλογή και μεταφορά των σύμμεικτων απορριμμάτων (πράσινοι κάδοι) στις εγκαταστάσεις Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ Φυλή) και των περιεχομένων των μπλε κάδων σε κάποιο ΚΔΑΥ. 

Έτσι καταλήγουμε τελικά στην ύπαρξη κεντρικών χώρων ταφής ΧΥΤΑ και μεγάλων και σύνθετων εγκαταστάσεων επεξεργασίας απορριμμάτων, που σκοπό έχουν την ενεργειακή αξιοποίηση και την καύση. (π.χ. Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης).

Το Δίκτυο Πολιτών, υποστηρίζει την αποκεντρωμένη διαχείριση απορριμμάτων με δημόσιο χαρακτήρα και κοινωνική συμμετοχή.

Η αποκεντρωμένη διαχείριση απορριμμάτων όμως, σε αντίθεση με όσα ισχύουν σήμερα,  στηρίζεται σε δύο βασικές αρχές. Την αρχή της εγγύτητας και την αρχή της μικρής κλίμακας.
Αυτές μεταφέρουν το κύριο πεδίο διαχείρισης των απορριμμάτων σε τοπικό επίπεδο και αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση ενός τοπικού σχεδίου, που θα είναι οικονομικό, θα έχει κύριο στόχο την προστασία της ποιότητας ζωής των πολιτών και θα είναι φιλικό για το περιβάλλον.
Και αυτό γιατί:

  • Με τη διαλογή στην πηγή, μειώνεται δραστικά η ποσότητα των απορριμμάτων που έχουν ανάγκη επεξεργασίας ή ταφής.
  • Μέσω της επαναχρησιμοποίησης, της ανακύκλωσης και της κομποστοποίησης τα τελικά υπολείμματα που θα διατεθούν είναι ελάχιστα, ενώ τείνουν να αποτελούνται από αδρανή υλικά.
  • Χρησιμοποιούνται εγκαταστάσεις μικρής κλίμακας, ήπιας επεξεργασίας και χαμηλού κόστους κατασκευής, συντήρησης και λειτουργίας. Οι εγκαταστάσεις αυτές είναι εύκολα διαχειρίσιμες από τους Δήμους και φιλικές προς το περιβάλλον.
  • Δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας   και
  • Αποφέρουν οικονομικά οφέλη στον Δήμο και κατά συνέπεια στους πολίτες.


Το Δίκτυο Πολιτών στο πρόγραμμα του, συγκεκριμένα αναφέρει:

  • Διαχείριση απορριμμάτων φιλική προς το περιβάλλον 
  • Υπηρεσίες καθαριότητας, διαχείρισης και ανακύκλωσης με δημόσιο και κοινωφελή χαρακτήρα, που βασίζεται σε δημόσιους πόρους. 
  • Όχι στην ιδιωτικοποίηση είτε την έμμεση παραχώρηση τους στα επιχειρηματικά συμφέροντα.
  • Υποχρεωτικές ανταποδοτικές εισφορές και τέλη παραγωγών απορριμμάτων.
  • Εφαρμογή πολιτικής με άξονες τη μείωση, τον διαχωρισμό στην πηγή, την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση. 
  • Κομποστοποίηση των φυτικών υπολειμμάτων.(κλαδέματα, κούρεμα χλοοτάπητα κλπ) 
  • Εκσυγχρονισμός και ενίσχυση της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος.
  • Επέκταση των προγραμμάτων και των σημείων ανακύκλωσης σε όλο τον ιστό της πόλης. 

Ποια είναι η κατάσταση στο Δήμο μας σήμερα, τι θα μπορούσαμε να έχουμε ήδη κάνει, τι μπορούμε και πρέπει να διεκδικήσουμε τώρα;



Ζούμε σε έναν Δήμο που έχει:
Περίπου, 65.000 μόνιμους κατοίκους, 300 καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος,
8 μεγάλα super market, διάφορα εμπορικά καταστήματα, 12 δημοτικά κτίρια διοίκησης, υπηρεσιών, αθλητικών και πολιτιστικών εγκαταστάσεων και 38 σχολικές μονάδες.  

Στο Δήμο μας σήμερα υλοποιούνται οι παρακάτω δράσεις:
Ανακύκλωση συσκευασιών (μπλε κάδοι) και Ξεχωριστή συλλογή γυαλιού
Σύμβαση συνεργασίας του Δήμου με την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης – Ανακύκλωσης ΑΕ (ΕΕΑΑ Α.Ε.)
Ανακύκλωση ηλεκτρικών – ηλεκτρονικών συσκευών (Σύμβαση με την εταιρεία ΦΑΙΔΡΑ)
Ανακύκλωση λαμπτήρων  (Σύμβαση με την εταιρεία ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ)
Ανακύκλωση φορητών ηλεκτρικών στηλών   (Σύμβαση με την εταιρεία ΑΦΗΣ)
Ενώ πρόσφατα τοποθετήθηκαν 4 συστήματα υπόγειων κάδων απορριμμάτων και ανακύκλωσης σε κεντρικά σημεία.

Ακόμη:
Στο Δήμο μας παράγουμε περίπου 20.000 τόνους απορρίμματα το χρόνο.
(περίπου 55 τόνους τη μέρα), τα οποία μεταφέρονται στην Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΕΔΑ) Φυλής.

Από αυτά περίπου το 40% είναι οργανικά, το 3% πράσινα, το 29% χαρτί,  13% πλαστικά,      3-4% γυαλί, 1% αλουμίνιο κ.λ.π.

Το συνολικό κόστος διαχείρισής τους (συλλογής και μεταφοράς) ανέρχεται στα 3.764.000 €.




Το 2015, αρχικά με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Αττικής και στη συνέχεια λόγω των απαιτήσεων του νέου ΕΣΔΑ, οι Δήμοι υποχρεώθηκαν να εκπονήσουν τοπικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων, είτε μόνοι τους είτε σε διαδημοτικές συνεργασίες. Έτσι ,

Τον Ιούνιο του 2015 κατατέθηκε στην Περιφέρεια Αττικής ένα Διαδημοτικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων στο οποίο συμμετείχαν οι Δήμοι: Ηρακλείου,  Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας, Μεταμόρφωσης και Ν. Ιωνίας.
Βασικές αρχές του η διαλογή στην πηγή με κοινωνική συμμετοχή και περιβαλλοντική ευθύνη.
Ο σχεδιασμός του περιλαμβάνει ένα δίκτυο υποδομών ανακύκλωσης και κομποστοποίησης, διαδημοτική υποδομή επεξεργασίας υπολειμματικών σύμμεικτων εκτός Φυλής και νέους χώρους υγειονομικής ταφής των υπολειμμάτων.

Τον Νοέμβριο του 2015 κατατέθηκε και το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΣΔΑ) του Δήμου Ηρακλείου. Περιμέναμε ότι θα περιλαμβάνει ένα υποσύνολο των στόχων του διαδημοτικού, αφού ο Δήμος μας είχε αποφασίσει να συμμετέχει και σε αυτό. Κατά τη γνώμη μας αυτό δε συμβαίνει και μάλιστα σε κάποια σημεία, δεν είναι συμβατά τα δύο σχέδια.

Μερικές παρατηρήσεις σε κάποια σημεία του ΤΣΔΑ.

Πρώτο σημείο, ρεύματα (κατηγορίες διαλογής) απορριμμάτων
Το ΕΣΔΑ προτείνει τη διαλογή στην πηγή και χωρίζει τα απορρίμματα σε 5 ρεύματα, χαρτί, πλαστικό, μέταλλα, γυαλί και βιοαπόβλητα, καθώς και χωριστή συλλογή για τα πράσινα κλαδέματα.
Στο ΤΣΔΑ του Δήμου μας, προτείνεται η χωριστή συλλογή χαρτιού, πράσινων αποβλήτων και βιοαποβλήτων, καθώς και η συλλογή γυαλιού σε επιλεγμένα σημεία. Διατηρούνται όμως και οι μπλε κάδοι.
Η διατήρηση της συλογής όλων των συσκευασιών στον ίδιο κάδο, εκτός από το γεγονός ότι δε συνάδει με τις οδηγίες του ΕΣΔΑ και το διαχωρισμό στην πηγή, έχει και οικονομικές επιπτώσεις για το Δήμο μας και κατά συνέπεια για εμάς τους ίδιους. Και αυτό γιατί η σύμβαση με την Ελληνική Εταιρία Ανακύκλωσης Συσκευασιών ΑΕ, περιλαμβάνει τους παρακάτω όρους.

Συγκεκριμένα:
Η Ελληνική Εταιρία Ανακύκλωσης παραχωρεί στους Δήμους τους κάδους και τα απορριμματοφόρα.
Ο Δήμος από την πλευρά του αναλαμβάνει
1. τη συλλογή και τη μεταφορά των ανακυκλώσιμων στα ΚΔΑΥ και
2. το κόστος διάθεσης στον ΧΥΤΑ της ποσότητας που θεωρείται υπόλειμμα.
Στο Δήμο μας το 30-40% κ.β. του περιεχομένου των μπλε κάδων χαρακτηρίζεται ως υπόλειμμα.
Άραγε, εμείς οι πολίτες, είμαστε τόσο ανεύθυνοι και αδιάφοροι, που πετάμε στους μπλε κάδους και μη ανακυκλώσιμα υλικά σε τέτοιο ποσοστό, ή φταίει και κάτι άλλο; (Δείτε τον κάδο που έχετε κοντά στο σπίτι σας)

Στην πραγματικότητα, μια σημαντική αιτία του υψηλού ποσοστού υπολείμματος είναι  ο ίδιος ο τρόπος συλλογής των ανακυκλώσιμων. Η συλλογή όλων των υλικών στον ίδιο κάδο, μετατρέπει σε ασύμφορο το διαχωρισμό των μικρών αντικειμένων τα οποία, αν και ανακυκλώσιμα, θεωρούνται υπόλειμμα.


Δεύτερο σημείο, η διαχείριση τω οργανικών. 
Στο ΤΣΔΑ για τα οργανικά απορρίμματα υπάρχουν δύο προτάσεις:

1η  Δωρεάν διανομή κάδων οικιακής κομποστοποίησης και διερεύνηση δημιουργίας νέας κατηγορίας χρέωσης δημοτικών τελών καθαριότητας με έκπτωση για τους δημότες που λειτουργούν κάδους οικιακής κομποστοποίησης.
2η  Δημιουργία δικτύου χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων.

Αν υπολογίσουμε ότι το 40% περίπου των απορριμμάτων μας είναι βιοαπόβλητα, καταλαβαίνουμε ότι έχει ιδιαίτερη σημασία ο τρόπος διαχείρισής τους.

Δεν είναι η πρώτη φορά που συζητάμε στο Δήμο μας για τα βιοαπόβλητα και την κομποστοποίηση.
Η διαχείρισή τους άρχισε να συζητιέται από το καλοκαίρι του 2013. Σύμφωνα με τις αποφάσεις του Δημοτικού συμβουλίου φαίνεται να έχουν δρομολογηθεί δύο παράλληλα συστήματα για το ίδιο ακριβώς οργανικό υπόλειμμα. Ένα στην προηγούμενη Δημοτική Περίοδο και ένα στην τωρινή. Το πρώτο προέβλεπε την τοποθέτηση μεγάλων κάδων κομποστοποίησης σε πέντε σημεία του Δήμου, ενώ το δεύτερο μικρών κάδων σε κάθε αυλή, περίπου ότι περιγράφει και το τοπικό σχέδιο.

Θεωρούμε ότι τα δύο παραπάνω συστήματα δεν είναι απόλυτα συμβατά και προτείνουμε:
Δεν είναι απαραίτητο να έχει κάθε σπίτι τον κομποστοποιητή του. Κατά τη γνώμη μας είναι αρκετό, ευκολότερα διαχειρίσιμο, και πολύ φθηνότερο να τοποθετηθούν κάδοι συλλογής οργανικών υπολειμμάτων.  Κομποστοποιητές έχει νόημα να τοποθετηθούν μόνο σε ειδικές περιπτώσεις, όπως μεγάλα super market, νοσοκομεία, μεγάλους χώρους εστίασης κ.λ.π.  ή και σε γειτονιές που υπάρχει σοβαρό πρόβλημα συστηματικής αποκομιδής των κάδων.
Μη ξεχνάμε ότι στον κομποστοποιητή δε ρίχνεις όλα τα οργανικά υπολείμματα, π.χ. τα ζωικά.

Τρίτο σημείο, τα Πράσινα Σημεία
Τα ΠΣ είναι δημοτικές υποδομές, στις οποίες συγκεντρώνονται τα λιγότερο συνηθισμένα ανακυκλώσιμα υλικά (ηλ. συσκευές, λάδια, υφάσματα, φάρμακα, έπιπλα κλπ.

Το ΤΣΔΑ, στη σελίδα 13 αναφέρει:
Δημιουργία ενός κεντρικού πράσινου σημείου σε επίπεδο δήμου στις εγκαταστάσεις του οποίου θα γίνεται και τεμαχισμός των πράσινων. Συμπληρωματικά δημιουργία τουλάχιστον 5 μικρών πράσινων σημείων συλλογής σε διάφορες γειτονιές του Δήμου.

Στη σελίδα 24 αναφέρει:
Τρία τοπικά πράσινα σημεία. Θα διαμορφωθούν μόνο στεγασμένοι χώροι χωρίς κτιριακές εγκαταστάσεις, προτείνεται χωροθέτηση με τοπικό ΣΜΑ.

Ενώ στη σελίδα 119, στην εκτίμηση κόστους, αναφέρεται σε 1 ΠΣ.

Αναφέρεται δηλαδή σε κάποιο ή κάποια πράσινα σημεία χωρίς όμως να ξεκαθαρίζει τελικά πόσα και που θα είναι αυτά.
Θεωρούμε ότι ένα τουλάχιστον ΠΣ είναι απαραίτητο στο σχεδιασμό του Δήμου. Για να προχωρήσει η χωροθέτηση και η κατασκευή του όμως, πρέπει πρώτα να καταλήξουμε στο τι θέλουμε.

Ένα τέταρτο και τελευταίο σημείο, ο Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων
Το ΤΣΔΑ αναφέρει: Άμεση αδειοδότηση τοπικού Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) του Δήμου Ηρακλείου Αττικής.
"Ανάλογα με τη θέση χωροθέτησης, να εξεταστεί η από κοινού εγκατάσταση ΣΜΑ με Πράσινο Σημείο, αλλά και άλλες βασικές υποδομές του Δήμου".

Ο Δήμαρχος στη συνεδρίαση του ΔΣ (Νοέμβριο 2015) ανέφερε σχετικά: «Εξασφαλίσαμε έναν χώρο, ένα αμαξοστάσιο, το οποίο είναι σε περιοχή όπου εκεί επιτρέπεται ο σταθμός μεταφόρτωσης. Συντάσσονται οι περιβαλλοντικές μελέτες, απαραίτητη προϋπόθεση για να ακολουθήσουν οι ηλεκτρομηχανολογικές και οι οικοδομικές μελέτες για να μπορέσει ο χώρος αυτός να αδειοδοτηθεί.»

Πρόκειται για μια δράση που είναι περίπου χωροθετημένη. Αυτή, πιθανόν μειώνει το κόστος μεταφοράς των σύμμεικτων απορριμμάτων, δεν είναι όμως στην κατεύθυνση ελάττωσής τους. Γιατί μπορεί να χρειαζόμαστε ένα ΣΜΑ αν στοχεύουμε να μειώσουμε πραγματικά τα απορρίμματά μας;
Θεωρούμε ότι το ΣΜΑ δεν θα πρέπει να είναι στις επιλογές μας. Μπορούμε να μειώσουμε το κόστος μεταφοράς των σύμμεικτων απορριμμάτων μας, μειώνοντας την ποσότητά τους. Και αυτό μπορούμε να το πετύχουμε μόνο με τη διαλογή στην πηγή.

Γενικότερα θεωρούμε ότι στο τοπικό σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων, υπάρχει έλλειμμα ως προς την ιεράρχηση, και το χρονοδιάγραμμα, σε κάποιες περιπτώσεις αλλάζει ελάχιστα την υφιστάμενη κατάσταση, ενώ σε κάποιες άλλες δε συνάδει με τις κατευθύνσεις του ΕΣΔΑ και του ΠΕΣΔΑ, παρότι είναι υποχρεωτικές.

Μετά από όσα έχουν αναφερθεί ήδη, νομίζω όλοι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι υπάρχουν δύο επιλογές για τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να διαχειριστούμε τα απορρίμματα.

1η επιλογή:  Να αφήσουμε τα πράγματα ως έχουν. Να συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε τα απορρίμματα ως σκουπίδια που απλά θέλουμε να πετάμε κάπου αλλού, σε μια άλλη γειτονιά, μακριά από το σπίτι μας.

2η επιλογή:  Να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας. Να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε στο Δήμο μας ένα σχέδιο αποκεντρωμένης δημόσιας διαχείρισης των στερεών αποβλήτων με δραστηριότητες  τοπικής κλίμακας και κοινωνική συμμετοχή. Ένα σχέδιο που θα στηρίζεται πραγματικά, στις παρακάτω αρχές:

1η  Ελαχιστοποίηση            

2η Επαναχρησιμοποίηση          

3η  Ανακύκλωση

και φυσικά διαλογή στην πηγή,   δηλαδή στα σπίτια μας.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου